Malo je poznato da je upravo Zelenika mjesto gde je izgrađen prvi hotel na crnogorskom primorju:
“Pansion na zelenoj plaži”, kasnije “Hotel na zelenoj plaži” i “Hotel Plaža”. (Prvim hotelom u Crnoj Gori smatra se hotel Lokanda u tadašnjoj prestonici Cetinju, izgrađen 1864. godine)
Hotel “Plaža Zelenika” je jedini sačuvani hotelski objekat sagrađen početkom dvadesetog vijeka u Crnoj Gori – 1902.godine i ta godina se računa kao početak razvoja modernog hotelijerstva u Crnoj Gori.
Hotel ima jako zanimljivu i burnu istoriju:
Dr Antal Mađar, plemić porijeklom iz Budimpešte, sagradio je ovaj hotel na samoj obali mora, na plaži okruženoj borovima i zelenilom, pa je po tome i dobio svoje prvobitno ime “Pansion na zelenoj plaži”. Mađar se predhodno razbolio služeći kao oficir u hladnim predjelima Transilvanije te su mu ljekari savjetovali da napusti vojnu službu i preseli u toplije krajeve. Nakon dužeg boravka u poznatim evropskim liječilištima, nastanjuje se u Zelenici kod Herceg Novog gdje je sagradio porodičnu vilu.
Pošto je Mađar imao brojne prijatelje među mađarskim plemstvom, političarima, umjetnicima i rodbinu, oni su ubrzo počeli da posjećuju starog prijatelja u Boki. Mjesto se pročulo po blagoj mediteranskoj klimi, gostoljubivosti i egzotičnosti te on već 1902. godine vrši dogradnju svoje vile za smještaj pridošlica. Sa proširenjem vile rodila se ideja o gradnji hotela i te iste 1902. godine otvoren je hotel “Plaža Zelenika” . Time je Antal Mađar otpočeo jednu, do tada, nepoznatu djelatnost u ovom kraju – turizam.
U to vrijeme, tačnije 1901. godine izgrađena je i uskotračna železnička pruga Sarajevo – Zelenika, koja je omogućavala lakši dolazak turista, pored dobre parobrodske veze Trst – Rijeka – Kotor.
Zgradu hotela, dr. Antal je sam projektovao i tada je, sa svojih 1255 kvadrata površine, predstavljala najveći privredni objekat u Boki i cijelom Crnogorskom primorju. Konstruktivni zidovi su građeni od kamena iz obližnjih majdana, sa ugrađenim gvozdenim stegama za trusno područje, a sva građa i opeka je dovezena iz Venecije. Ovo zdanje ima izuzetnu istorijsku ulogu jer i danas, poslije više od 100 godina, iako u narušenom stanju uslijed nekompetentnih i neadekvatnih voditelja hotela, još uvek, svojom siluetom srednjovekovnog zamka sa tri crvene kule, predstavlja markantno i istorijsko obiljeležje, ne samo Zelenike, već i hercegnovske rivijere i Boke Kotorske.
Godine 1904. dr Antal izdaje prvi turistički vodič za Boku Kotorsku i Crnu Goru, na njemačkom jeziku, organizuje druženje i boravak u hotelu uz ponudu lova i ribolova i izlete po okolnim atraktivnim lokalitetima. Ovdje su boravili mnogi turisti iz Srednje Evrope i znamenite ličnosti iz cijelog svijeta, pa i sam kralj Nikola, kralj Petar Prvi Karađorđević, albanski kralj Ahmed Zogu i drugi.
Hotel je raspolagao sa 40 soba i 80 kreveta. Tokom zime kapaciteti su bili popunjeni oko 30 %, a u periodu maj – septembar i do 100 %. Imao je svoje predstavništvo u Pragu, Budimpešti, Beču i Beogradu, a osoblje je školovano u Budimpešti, Beču i Parizu. Tako da bi i danas ovako organizovano vođenje hotela moglo da posluži kao uzor savremenom turizmu i hotelijerstvu.
Prvi svjetski rat je ostavio velike tragove na hotelskoj opremi, okolnom parku i samoj zgradi jer ga je austrijska vojska tada pretvorila u kasarnu.
Između dva rata sin dr Antala, Adorijan nastavlja hotelijersku djelatnost oplemenjujući enterijer i eksterijer zidnim slikarstvom u vidu freski na bazi mitoloških i folklornih motiva. Freske su rađene na zidovima u neprekidnom nizu u ukupnoj dužini od 31 m i visine 2 m tj 62 m² zidne površine. U primjenjenim dekoracijama koristio se simbolikom i bojom biljke Zelenike (Phillyera media), po kojoj mjesto i nosi ime.
U ovom periodu Adorian Mađar vrši obimnu marketinšku kampanju sopstvenim znanjem i sredstvima, upošljava kvalifikovane radnike i održava veliku korespodenciju sa gostima na osam jezika.
Početkom Drugog svjetskog rata, hotel se opet pretvara u kasarnu aktom komande mjesta Zelenika od 3. marta 1941. godine. Nakon 6. aprila – bombardovanja luke Zelenika, jugoslovenska vojska se povlači i u kratkom periodu do 23. avgusta, hotel radi za goste i ratne izbjeglice. Do pada Italije, septembra 1943, u hotelu se nalazi komanda italijanske alpinističke divizije “Taro”. Okupacija hotela od strane Njemaca traje do 29. oktobra 1944. godine. Za vrijeme ratnih prilika, Hotel je korišćen za smještaj vojnika što je doprinjelo njegovom devastiranju.
Porodica Mađar ostala je bez hotela 1949. godine kada je izvršena nacionalizacija, a Hotel pretvoren u dečije odmaralište zatvorenog tipa “Centar” iz Sarajeva (poznatije kao Sarajevsko odmaralište). U tom periodu je vidno narušena spoljašnja arhitektura nestručnim adaptacijama i celokupni unutrašnji ambijent potpuno je devastiran. Sav postojeći nameštaj, koji bi danas sam po sebi predstavljao muzejsku vrednost, raznesen je i zamenjen nameštajem loseg kvaliteta.
Još jedan udar, hotel je imao 4. aprila 1979. godine, u katastrofalnom zemljotresu koji je pogodio crnogorsku obalu. Nestručnim utvrđivanjem nastale štete, hotel je bio predviđen za rušenje, kao neupotrebljiv, ali je nakon uloženog prigovora komisija preimenovala kao privremeno neupotrebljiv.
Početkom rata 1991. godine, Hotel postaje sedište Komande RMVJ (Ratne mornarice vojske Jugoslavije), čime turizam u ovom objektu zamire duži niz godina. Komanda RMVJ je ovde bila uspostavljena sve do 2006. godine posle referenduma na kome je odlučeno da Srbija i Crna Gora ne budu više u okviru iste države.
Od tada do danas hotel je prazan i čeka novog vlasnika koji bi mu dao prvobitnu funkciju. Godinama se vodio spor oko vlasništva između porodice Mađar i Sarajevskog odmarališta. Odlukom Vrhovnog suda Crne Gore maja 2018.godine hotel se dodjelio Opštini Sarajevo.
Iskreno se nadam i molim da ce biti vracen porodici Madjar.