Muzej kralja Nikole osnovan je 1926. godine u rezidenciji posljednjeg crnogorskog vladara Nikole I Petrovića Njegoša, kao nastavak tradicije prikupljanja i brižljivog čuvanja nacionalne kulturne baštine. Gradnja objekta započeta 1863, završena je oko 1867. godine. Prvobitna namjena objekta je bila izgradnja palate za smještaj udovice i kćerke knjaza Danila. Najkompletniju istoriju Dvorca kao građevinskog objekta možemo sagledati zahvaljujući članku Tatjane Jović (, „Dvorac knjaza-kralja Nikole na Cetinju (1863−1916)“, Glasnik Narodnog muzeja Crne Gore, n. s. knj. I, Cetinje, 2004, 103−138 )

Davne 1863. godine, kada je počela izgradnja „velikog i lijepog Dvora“ za knjaginju Darinku koja je željela da ima „dvorac sa svim komforom kao u Parizu“ a za koji je Englez Denton, koji je 1865. godine boravio na Cetinju, za tada još nedovršenu palatu napisao da je „sasvim po formi njemačkih kuća, no spolja imađaše nešto od mletačkog stila“. Nakon odlaska knjaginje Darinke iz Crne Gore, palata dovršena 1867. g. postala je knjaževa rezidencija. Za novu namjenu bilo je potrebno uvećati prostor, za šta je angažovan austrijski inženjer Pakler, koji je već radio na Cetinju.

Na kasnijim rekonstrukcijama i nadogradnjama radili su poznati majstori iz inostranstva, ali i domaći. Zgrada je dobila konačan izgled 1910. g. po projektu Ferdinanda Balaka, a 1911. g. po planu francuskog arhitekte Safreja , na zadnjoj fasadi Dvora, prema parku, izgrađeno je novo stepenište, sa zastakljenom verandom. Za realizaciju ovog plana angažovan je češki arhitekta i preduzimač Karlo Belada.”

Danas se u Dvoru nalazi muzej koji je djelimično sačuvao autentičnost dvorskog enterijera. Velikih rekonstrukcija u naše vrijeme nije bilo. Uglavnom se radilo o poslijepotresnoj obnovi, odnosno sanaciji zgrade i tekućem održavanju. Veća rekonstrukcija bila je 2008. g. kada je, između ostalog, vraćena fasadi boja kakva je bila i 1910. g. „nešto između bijele i sive“. Prošle godine fasade Dvora prekrečene su ponovo u crvenu boju.

Osnovan prvobitno kao Narodni muzej 1926. godine, kasnije kao Državni muzej Crne Gore, da bi danas njegova ekspozicija bila uglavnom memorijalnoga tipa sa akcentom na Dvor kao političku instituciju nastalu na određenom stupnju razvoja države i na njegovu ulogu u spoljno-političkim odnosima zemlje. Muzej raspolaže sa nekoliko desetina hiljada predmeta raspoređenih u arheološkoj, etnografskoj i umjetničkoj zbirci, kao i u zbirkama odlikovanja, oružja, plaketa, pečata, grbova, zastava i fotografija.
Dvor Kralja Nikole kao što smo već rekli danas je Muzej, u kojem možete vidjeti dio istorije Crne Gore i osjetiti dah jednog vremena. No pođimo redom.

Plan postavke:
1.Kraljeva radna soba;   2.Velika odžaklija;  3, 4, 5 i 6 dvorska biblioteka;  7.Indonežanski salon;  8.Venecijanski salon;  9.Svečana trpezarija;  10.Porodična trpezarija:   11.Kraljev prijemni salon;  12.Diplomatski salon;  13.Kraljičin prijemni salon;   14.Kraljeva spavaća soba;  15.Čajni salon;  16.Kraljičina spavaća soba;  17.Soba princeze Ksenije; 18.Soba princeze Vjere;   19.Muzički salon;

Na donjem spratu nalaze se dvije velike prostorije, jedna sa lijeve strane u kojoj su izloženi portreti Kralj i Kraljice, na zidovima je trofejno naoružanje i odlikovanja , a centralni dio zauzima sto radni sto od duboreza. U drugoj prostoriji sa desne strane nalazi se dio narodnje nošnje kao i nošnja kraljevskog para ( narodna i paradna ), ordenje, bilijarski sto koji je pretvoren u poseban eksponat pa je na njegovoj čoji poređan novac „Perper“ kovani i štampani, a tu je i zbirka poštanskih markica iz tog perioda.

Ono što ovu prostoriju čini posebnom je dio gdje su izložene turske zastave osvojene tokom ratovanja. Crnogorci su u dugotrajnim i žestokim sukobima sa Turcima zaplijenili i znatan broj turskih vojnih zastava. Od kraja XVIII stoljeća zaplijenjene zastave donosile su se na Cetinje kao dragocjeni ratni trofeji.

Mnogi savremenici vladika Petra Prvog i Petra Drugog, pružaju zanimljiva svjedočanstva o respektu i tretmanu koji im je ukazivan. Današnja muzejska kolekcija,  najveca na Balkanu i jedna od vecih u svijetu, ima izuzetan i višestruk značaj u kulturno-istorijskoj baštini Crne Gore. Sadrži 44 turska barjaka ( Muzej u Beču ima 1 više, samo što su sve te zastave kupovane ) , krvlju stečena na ratištima, u borbi na život i smrt. Sačuvane  su zastave svih turskih vojnih formacija, regularnih i neregularnih, i sa svih prostora tada ogromne Otomanske imperije. Među njima, svakako, treba apostrofirati zelene Prorokove zastave, pod kojima su se okupljali vjernici prilikom odlaska u sveti rat (džihad) u odbrani islama, i muširske (maršalske), turskih vojnih zapovjednika.

Na gornjem spratu su velika svečana trpezarija sa stolom za ručavanje kao i posuđem iz tog perioda. Cijelim spratom dominiraju umjetničke slike poznatih autora (Johan Bes, Jozef Blic, Jaroslav Čermak, Ferdo Kikerec, Ivan Rendic, Vlaho Bukovac, Celestin Mato Medović,  Aksentije Marodić, Paja Jovanović, Ðovani Fatori, Ðuzepe Pastina, Kiprijan Cej, Domeniko Fajluti, František Jelinek, Pero Poček, Milo Vrbica, Ilija Šobajić, Anastas Bocaric, Marko Gregović…).

U kraljevoj spavaćoj sobi su izloženi i portreti Nilole I i Milene Petrovic, radovi Jozefa Blica i Jaroslava Cermaka, a u intimnom salonu  dominiraju portreti kraljevske familije, radovi nekoliko autora, od kojih je svakako najznačajniji hrvatski majstor Vlaho Bukovac.

O dvorskim ikonama danas možemo govoriti na osnovu dostupnih podataka iz ondašnje periodike, a djelimično i arhivske građe. “Ikonu Kazanske Božje Majke u srebrnoj pozlacenoj odjeći”, izloženoj u spavaćoj sobi kraljice Milene, poklonilo joj je Slovensko Društvo (Glas Crnogorca, br. 25 od 21. juna 1881). Najveci dio kolekcije vezan je, upravo,  za ličnost i vrijeme Nikole I Petrovića Njegoša.

Kraljev i “diplomatski” salon

Jedan broj umjetničkih predmeta proistekao je iz njegovog državnickog i političkog djelovanja, na primjer, portreti evropskih vladara i srodničkih veza sa evropskim dvorovima (Savoje, Romanovi, Karađordevići, Batenberzi, Meklenburg-Strelici), poklona umjetnika koji su boravili u Crnoj Gori i iz nabavki za ukrašavanje dvorskog ambijenta.

Tematski su najbrojniji portreti evropskih vladara, clanova dinastije Petrovic Njegoš, istaknutih crnogorskih licnosti. Kolekcija sadrži i veliki broj pejzaža, ne samo iz Crne Gore, marina, mrtvih priroda, istorijskih kompozicija i genre-scene. Ikone, koje je crnogorski dvor posjedovao u velikom broju, poslije Drugog svjetskog rata, ustupljene su na čuvanje crkvenom muzeju na Cetinju.

U kraljičinom prijemnom salonu se pored ostalog nalazi i portret Jelene Savojske, rad italijanskih majstora mozaika…

Toliko o ovom zdanju, za ostalo vam preporučujemo da posjetite Muzej, a tu je ljubazno osoblje da vam pojasni i objasni svaki detalj i da vas detaljno uputi u istoriju porodice Petrović i ovog mjesta.
Muzej je otvoren svakog dana od 9 do 17 časova, cijena ulaznice je za odrasle 5,00 eura, za grupne posjete postoje posebne cijene i uslovi a to je najbolje da pogledate na sajtu www.narodnimuzej.me

Fotografije – travelmontenegro ; dio teksta preuzet sa www.narodnimuzej.me