Portal www.tasteatlas.com u jednom od svojih autorskih tekstova donio je jednu dosta zanimljivu top listu proizvoda iz domena gastronomije sa područja Crne Gore.
10.mjesto BARSKA MASLINA
Barske masline su masline vrste Olea europea koje se vjekovima uzgajaju na području Bara. Jedna od tih drevnih stabala maslina, lokalno poznata kao Stara maslina, a čija je starost prema poslednjim saznanjima preko 2500 godina što je čini jednim od najstarijih stabala na svijetu, i dalje daje plodove.
Ova duga tradicija uzgoja maslina u zemlji učinila je masline i maslinovo ulje sastavnim dijelom života, kulture i tradicije zemlje. Većina ovih stabala maslina pripada autohtonoj crnogorskoj vrsti barskoj žutici koja daje visokokvalitetne zelene masline savršeno uravnoteženog, voćnog i pikantnog okusa, sa svježim travnatim završetkom.
9.mjesto : UKLJEVA
Ukljeva je vrsta male slatkovodne ribe koja živi u velikim jatima i endemična je za Skadarsko jezero na jugu Crne Gore. Naučno poznata kao Alburnus alburnus alborella, riba obično doseže do 20 cm dužine i 40 g težine, a smatra se sezonskim ulovom jer se zna da se kreće iz dubljih jezerskih voda u toplije, podzemne izvore tokom hladne zime.
Uz šarana, skadarska jezerska ukljeva čini više od 70% ukupnog ulova u jezeru. U Crnoj Gori se ukljeva često dimi i suši po vjekovnoj tradiciji čuvanja ribe, a uz domaću vinsku sortu Vranac, ovaj riblji specijalitet slavi se na lokalnoj fešti Dani ukljeve i vina, koji se održava u Virpazaru svake godine.
8.mjesto : KRSTAČ – vino
Krstač je autohtona crnogorska sorta bijelog grožđa. Vrsta grožđe koje daje lagana i lako pitka bijela vina. Sorta potiče sa juga, najvjerovatnije iz podgoričkog regiona. Ime Krstač, što u prevodu znači krst, inspirisano je krstolikim izgledom grozda.
Grožđe daje bijela vina svijetle boje s voćnom i cvjetnom aromom koja podsjeća na breskvu, kajsiju i cvijet bazge. Vina su lagana i osvježavajuća, ponekad sa biljnim i mineralnim notama. Najbolje se slažu s predjelima, ribom i živinom.
7.mjesto : KRAP
Šaran, lokalno poznat kao krap ili šaran, je slatkovodna riba koja je endemična za Skadarsko jezero na jugu Crne Gore. Naučno nazvana Cyprinus carpio, ova riba je velika i masna, a može dostići i do 25-30 kg težine.
Uz ukljevu, šaran Skadarskog jezera je jedna od najatraktivnijih vrsta za sportski ribolov u regionu. Visoko cijenjen i od velike ekonomske vrijednosti u zemlji, krap se lovi u dubokim i plitkim vodama tokom sezone šaranskog ribolova, koja počinje od 1. juna i traje do 1. marta, a lov u toku sezone mrijesta (od marta do maja) je strogo zabranjen.
6.mjesto : PRLJO
Crna Gora je poznata po sirevima i vinima, jedan od onih sireva koje ljubitelji istog visoko ocjenjuju je i prljo.
Prljo je jedinstven crnogorski sir tvrde teksture, slanog ukusa i malo masnoće. Tradicionalno se proizvodi od prokuvanog mlijeka nakon što je uklonjena surutka. Sir se zatim ocijedi, ručno izlomi na komade i posoli. Kada se priprema na najtradicionalniji način, stavlja se u ovčiju kožu od dva do četiri mjeseca do potpunog sazrijevanja.
5.mjesto : PLJEVALJSKI SIR
Pljevaljski sir je osnovna namirnica mnogih domaćinstava u Crnoj Gori. Ovaj bijeli sir se tradicionalno proizvodi od sirovog kravljeg mlijeka. Sir karakteriše jak ukus i kremasta tekstura. Njegove jedinstvene arome rezultat su procesa zrenja koji se odvija u posebno dizajniranim drvenim bačvama – narezani sir se soli, stavlja u drvene bačve, a zatim uranja u salamuru.
Pljevaljski sir treba da odleži 15 dana pre nego što je spreman za konzumaciju. Sir je toliko popularan da se čak svake godine održava manifestacija Dani pljevaljskog sira, na kojoj svoje sireve predstavljaju brojni proizvođači iz pljevaljskog kraja.
4.mjesto : NJEGUŠKI SIR
Njeguški sir je crnogorski punomasni tvrdi sir proizveden od ovčijeg mlijeka. Skuta se prvo stavlja u gazu, zatim u kalup za sir, a na kraju se pritisne drvenom daskom koja je prekrivena kamenom. Nakon jednog dana sir se posoli i stavi u drvenu kutiju na dva dana, a zatim se ostavi da odleži najmanje četiri sedmice dok sir ne bude spreman za konzumaciju.
Konačni proizvod ima zlatno-žutu koricu i mlečno-kiseli, slani ukus.
3.mjesto : NJEGUŠKA PRŠUTA
Njeguška pršuta je pršuta porijeklom sa područja Njeguša u Crnoj Gori, otuda i naziv. Svinjska šunka se tradicionalno soli sa morskom solju, presuje da bi se uklonila višak tečnosti, zatim dimi i suši na hladnom planinskom vazduhu, nakon čega se ostavlja da sazri, tako da cijeli proces obično traje oko godinu dana.
Meso se dimi na bukovim drvima, dajući jedinstven okus i aromu ovoj deliciji. Kada je potpuno sazreo, ovaj mesni proizvod se tanko reže i može se kombinovati sa bilo čime, od sira i hleba do salata i jela od tjestenina.
2.mjesto : VRANAC vino
Vranac je sorta crvenog grožđa najvjerovatnije porijeklom iz Crne Gore. Pretpostavlja se da je nastao oko Skadarskog jezera, ali je i važna sorta u nekoliko balkanskih zemalja i regija, prvenstveno u Sjevernoj Makedoniji, Hercegovini, južnoj Hrvatskoj i Srbiji.
Grožđe vjerojatno ima antičko porijeklo jer je vezano za nekoliko regionalnih sorti, uključujući Crljenak kaštelanski, poznat i kao Tribidrag, Zinfandel i Primitivo. Vranac proizvodi intenzivno obojena i puna crvena vina tipično bogata alkoholom, živahne i jarke kiseline.
1.mjesto : RAKIJA
Rakija je univerzalni termin koji se koristi za razne voćne rakije koje se proizvode u nekoliko balkanskih zemalja (Jugoistočna Evropa). Ovo jako žestoko alkoholno piće destilira se od različitog voća i ponekad se dodatno aromatizira ili koristi kao baza za likere. Najčešće se prave od šljive (šljivovica), kruške viljamovke (viljamovke), dunje (dunjevača), kajsije (kajsijevača), jabuke (jabukovača), grožđa (lozovača/komovica) i mnogih drugih.
Rakija je vjekovima prisutna u regionu. Uglavnom se povezuje sa Hrvatskom, Srbijom, Bosnom, Crnom Gorom i Sjevernom Makedonijom. Iako se voćne rakije proizvode u drugim evropskim zemljama i regionima, na Balkanu je rakija poznata i ima veliki broj sledbenika među svim generacijama.