Da li ste se nekad zapitali kako su crnogorski gradovi dobili imena? U tekstu koji slijedi donosimo vam legende i priče o nastanku imena.

HERCEG NOVI  

Grad Herceg Novi, osnovao je bosanski kralj Tvrtko I Kotromanić, proljeća 1382. Tvrtko I bio je i “ kralj Srba, Bosne i Pomorja i Zapadnih strana“. Grad Herceg Novi, utvrdjen je u tadašnjoj župi Dračevica, u Topaljskom zalivu, i njegov tadašnji naziv bio je Sveti Stefan. Grad se još zvao Novi,Castrum Novum, Castel Nuovo… Današnje ime grad dobija za vrijeme vladavine Herceg Stjepana Vukčića Kosača, poznatijeg pod imenom Herceg Stjepan, a šira oblast kojom on gospodari zove se Hercegovina.

KOTOR

Na žalost do današnjeg dana nauka nije tačno utvrdila kada je nastalo prvo naselje na prostoru Kotora. Istorijski izvori, kao najranije razdoblje koji se veze za Kotor pominju antički period.

Po nekim istraživanjima Kotor je star oko 2 milenijuma, a njegovo ime potiče od riječi DEKATERA (od starogrckog KATAREO – vrela). Pisani izvori pominju „Gornji grad“, sto se odnosilo na najstariji dio naselja na vrhu brijega Sveti Ivan (iznad Kotora), i „donji grad“, danasnji Kotor.

S druge strane, osnivacima Kotora smatraju se Rimljani 168 .g.p. n.- 476 g.n.e. Kotor je pod njihovom vlascu bio sve do sloma Rimskog Carstva 476. g. Nakon Rimljana, Kotor je do 1185 g. bio pod vlascu Vizantije. Umjesto Akruvijuma, kako se Kotor prvobitno zvao, pod Vizantijskom vlascu Kotor dobija naziv DEKADERON.

Period od 1185.- 1371. Kotor provodi kao jedan od primorskih gradova u sastavu Srednjevjekovne srpske drzave, pod upravom Nemanjića. Dinastija Nemanjić, daje gradu ime Kotor, prave od njega glavnu pomorsku luku, preko koje su odrzavali veze sa zapadom.

TIVAT

O porijeklu imena Tivat postoje tri različita mišljenja.
Prema prvom, naziv Tivat izveden je od imena ilirske kraljice Teute koja je jedno vrijeme imala svoju prijestonicu u Risnu, a možda i ljetnikovce u blizini današnjeg Tivta.
Po drugom mišljenju naziv bi mogao biti izveden od imena hrišćanskih svetaca kao što su Sanctus Theodorus, Theodosius, Theodotus, Theodulus ili srednjovjekovnog (XII v.) Theudo, Teodo.
Treće mišljenje iznijeto je vrlo kratko i bez većih obrazloženja. Po tom mišljenju naziv potiče od keltske riječi “touto” što znači grad.

BUDVA

Najpoznatiju autentičnu legendu o postanku Budve iznosi Stefan Vizantinac (VI v.) prenoseći navode Filona iz Biblosa iz II vijeka nove ere, a vezuje je za mitsku ličnost Kadma, herosa iz Beotije i osnivača grada Tebe, sina feničanskog kralja Agenora i kraljice Telefase.
Kadmo je napustio zavičaj tražeći svoju sestru Europu koju je oteo Zevs. U toj potrazi boravio je u mnogim grčkim gradovima, da bi se po naredbi Delfijskog proročišta skrasio u Beoti i tu osnovao čuvenu Tebu kojom je dugo vladao. Bogovi su mu ovdje za ženu dali Harmoniju, ćerku boga Aresa i Afrodite.
U dubokoj starosti supružnici su prognani iz Tebe i na volovskoj zaprezi se uputili u zemlju Enhelejaca, gdje su osnovali novi grad – Budvu (Bouthoe).
Po predanju Budva je i dobila ime po volovima koji su doveli Kadma i Harmoniju u ove krajeve (grčki: bous – vo).

BAR

O nastanku imena Bar postoje dvije priče, i naravno obje ćemo vam predstaviti.

Slovenski naziv Bara se pominje od 12. vijeka i dovodi se u vezu s karakteristikama zemljišta u Barskom polju; močvarno zemljište baruštine, te je od slovenske (indo-evropske) riječi bar(a)m nastalo njegovo današnje ime. Do novijih lingvističkih istraživanja, pretpostavljalo se da je ime nastalo od latinske riječi Anti-barium, ili grčke Antibaris, što označava njegov geografski položaj – nasuprot italijanskom gradu Bariju.

Priča se i danas prokletstvo kraljice Jelene, koja je pobjegla od svojeg sina Dragutina i nastanila se u jednu pećinu između Sotonića i Gluhog Dola u Crmnici. Muž njezin , Kralj Stefan Rapavi, pobjegao od svojeg sina u Bar . U pećini je živila Jelena s njenom kćerkom đevojkom i provodila život u postu i molitvi . Blizu ove pećine ima vir , koji se zove Oko , u kojem se prelijepa riba lovila . Ona se pogodila s Glodoljanima, da joj svako jutro ostave po jednu ribu na ploči . Sastaviti se s ljudima nije ona htjela , već bi pošla po ribu, kad nikog kod Oka nema … ” Kada joj jednom nisu donijeli ribu , dozivala ih je i proklela: ” Da Bog da , nigda je više u Oku ne ulovili! Ona uzjaše na konja i pobjegne u Bar, pa da je rekla: “Bar me ođe nećete naći ni varati “, i otuda da se prozvalo ono mjesto Bar.

ULCINJ

Ulcinj je sigurno jedan od najstarijih gradova na Jadranskom primorju. Smatra se da je Ulcinj  star više od 2.000 godina. Na ovom području vijekovima su se sudarale kulture Orijenta i Zapada što se, po bogatstvu istorijskog nasljeđa, osjeća na svakom koraku. Kako se tragovi prvih naseobina u Ulcinju javljaju još u V vijeku p.n.e., smatra se da su Ulcinj osnovali Iliri, narod indoevropskog porijekla. U vrijeme slobodne ilirske države Ulcinj doživljava i najveći procvat. Prvobitno ime Ulcinja bilo je Kolhinijum, a dobio ga je po Kolhidjanima (plemenu grčkog porijekla), za koje se smatra da su osnivači starog Ulcinjskog jezgra. Ulcinjom do 163. godine p.n.e., vlada ilirsko pleme Olcinijatas, koje u II vijeku p.n.e., pokoravaju Rimljani, te drevni Colchinijum, postaje Olcinijum. Ilirsko vjerovanje je da im je životinja, čije ime grad nosi, bila mitski predak i zaštitnik.Čuveni ilirologa Anton Mayer zapisao je da je naziv Ulcinium izveden od indoevropske osnove ulkas – vuk. I hrvatski lingvista Petar Skok povezuje ime Ulcinja sa ilirskom, odnosno albanskom riječi ulk, ujk, što takođe znači vuk.

CETINJE

Osvajački pohodi Turaka primorali su tadašnjeg gospodara Zete Ivana Crnojevića da sjedište države – iz utvrđenog grada Žabljaka – premjesti na nepristupačnije podneblje. Početkom 1482. godine, Ivan Crnojević zaustavio se na Cetinjskom polju, gdje je podigao dvor, a kroz dvije godine i manastir. Time je utemeljena nova prijestonica države, koja je dobila ime Cetinje.  Dobilo je ime po rijeci Cetini koja je vjerovatno u 17. vijeku napustila površinski tok i nestala u nekom od brojnih ponora

PODGORICA

Prvi put se ime Podgorica pominje 1326. godine u jednom sudskom dokumentu Kotorskog arhiva. A po legendi ime je dobila jer je grad tj naseobina bila pod brdom Gorica. Imena grada su se mjenjala kroz vijekove, pa tako imamo Ribnica, Birziminium, Depegoden, Titograd…

DANILOVGRAD

Danilovgrad je utemeljen 1869. godine i dobio je ime po crnogorskom knjazu Danilu Petroviću. Nastojanja knjaza Nikole o izgradnji nove varoši u Bjelopavlićima počinju da se realizuju angažovanjem inženjera Dragiše Milutinovića (1843-1900), sina Sima Milutinovića-Sarajlije. U tom urbanističkom planu koji je Dragiša Milutinović završio 1869. godine pored ovih sadržaja, definisani su i uređenje korita Zete, pravci glavnih saobraćajnica i kapaciteti širenja i modernizacije trgovine. U tekstualnom dijelu plana jasno je naglašeno da nova varoš na Ćeranića Glavici ima kapacitet od 15 hiljada žitelja i da joj je namijenjeno mjesto glavnog privrednog centra Crne Gore.

NIKŠIĆ

Nastao na ruševinama antičkog drevnog grada Anderbe, kasnije Anagastuma, srednjovjekovni Onogošt, današnji Nikšić je kroz svoju viševjekovnu burnu istoriju igrao vrlo važnu ulogu privrednog, kulturnog i administrativnog središta prostornog dijela Crne Gore i Hercegovine, gdje je bilo važno raskršće puteva koji su iz Primorja vodili ka unutrašnjosti Balkanskog poluostrva. Preovladavanje plemenskog uređenja na prostoru župe Onogošt moglo je biti završeno tek krajem 15. vijeka. U daljem toku odigrao se i proces teritorijalizacije nikšićkih plemena, u kojemu je sigurno došlo do dominacije plemena Nikšića, koje je potislo Drobnjake, koji su se jedno vrijeme spuštali do same Trebjese.  Pleme Nikšići su se spustili iz sjevero-istočnih sela i potpuno ovladali okolnom teritorijom Onogošta. Njihova prevlast i uticaj potvrđuje se i činjenicom što se Onogošt počinje nazivati njihovim imenom. U istorijskim izvorima za Onogošt je prvi put upotrijebljeno ime Nikšić i to u jednom istorijskom dokumentu iz 1518. godine (“Radonia Pribisalich de Nichsich”) i drugom, iz 1526. godine (Dragich Radossaglich venuto de Nichssichi”).

ŽABLJAK

Prvi naziv ovog mjesta bio je Varezina voda, sigurno zbog jakog izvora vode oko koga se i formiralo naselje, potom dobija naziv Hanovi ili izvorno Anovi  kao mjesto gde se odmaraju trgovački putnici. Sadašnje ime Žabljak, prema predanju potiče od žaba koje svake godine svojim kreketanjem najavljuju dolazak proljeća. Godine 1870, Žabljak dobija službeni naziv,  kada je u istom danu započeta izgradnja crkve, škole i kapetanskog doma.

BIJELO POLJE

Prema narodnom i većini drugih tumačenja današnje ime Bijelo Polje je dobilo po polju, s proljeća prekriveno cvjetovima bijele rade i tako se pominje prvi put 28. juna 1589. godine u jednom dokumentu iz kotorskih sudsko-notarskih knjiga.

To je i značenje turske riječi Akovo za varoš, nekada poznatu stanicu Dubrovačkih karavana, javlja se u XVII vijeku. U zabilješkama za 1456-1458. godinu dubrovačkog trgovca Živana Pripčinovića naselje se pominje kao Nikolj-Pazar.

PLJEVLJA

Legenda kaže da su Pljevlja dobila ime po pljevi koju je vjetar raznosio po gradu sa bogatih manastirskih imanja na kojima se razvijalo žito.

BERANE 

Dok jedni smatraju da Berane vodi porijeklo od staroslovenske riječi za ovna – beran, baran, s obzirom da se radi o stočarskom kraju, drugi izvori kažu da je naziv Berane nastao od turske riječi Bir-hane, što u prevodu znači jedan han – jedna kuća. Pored ova dva, postoji još jedno mišljenje – da je još u XIV vijeku nastalo Beran-Selo, te da je od toga kasnije i gradsko naselje dobilo ime Berane.  U srednjem vijeku područje Berana je bilo poznato kao Budimlja i imalo je veliki ekonomski i politički značaj.

ROŽAJE

Prema do sada poznatim podacima Rožaje se pod sadašnjim imenom pominje od 1585.godine, a predanje za ovo ime se vezuje za dva krečnjačka klika-stuba u obliku rogova, nedaleko od Ganića kule. Po drugoj verziji Rožaje (po nekim istoričarima ranije Trgovište) dobilo je ime zato što je bilo poznato kao centar trgovine rogatom stokom.

GUSINJE

U XIV vijeku je u Plavskoj župi postojalo selo Gusino, bez sumnje današnje Gusinje.

KOLAŠIN

Selo Kolašin prvi put se pominje u sultanovom beratu 1565. godine, kojim se na mjesto preminulog kneza Miloša postavlja njegov sin Todor. Po imenu ranijeg sela Kolašina, ime je dobila i turska varoš. Prema jednoj varijanti, postojao je izvjesni slovenski vojvoda Kolašin koji je podigao Kolašin pa bi, vjerovatno, selo Kolašin iz sultanovog bereta bilo pomenuto naselje iz narodnog predanja, naselje slovenskog vojvode Kolašina, čija je kneževska loza bila nasljedna, a pleme uticajno.

PLAV 

Kralj Milutin i car Dušan, osim većeg broja sela, dali su manastirima isključivo pravo ribarenja na Plavskom jezeru. Tako su se oko jezera formirala ribarska naselja, zvana Ribare. Ribare i Grad činili su današnji Plav. U povelji cara Dušana pominje se i selo Pulav, pa je jedna od pretpostavki da otuda potiče ime Plav.  Druga pretpostavka je da se nekada cijela regija nazivala Plav po rimskom  caru Phlaviusu. Po dolasku turske carevine izgrađen je grad Plav, sa visokim zidinama, gdje su mahom živjele age i begovi. Tada je Plav imao status vilajeta.

ANDRIJEVICA

Postoje dvije legende o tome kako je nastalo ime ovog grada smještenog na sjever Crne Gore. Prema prvoj, varoš se prozvala ovako po crkvi, koja je bila na tome mjestu i zvala se Andrijevica. Crkva je to ime dobila na ovaj način: Kad su Vasojevići nekad tražili dopust od Turaka da grade crkvu, ovi im dopuste, s tim da je moraju svršiti do Andrijeva-dne (30. novembra). Vasojevići naprave crkvu od borovine, a gradili su je i danju i noću da bi je svršili do određenog dana, a pokrivali je klisom. No nisu je mogli svu pokriti, nego da bi do toga dana bila gotova, pokriju jedan mali dio šticom, te je tako i ostala sve do 1862. godine, kada je izgorjela. Tako je crkva to ime dobila, a bila je posvećena Sv. Arhanđelu Mihailu, slavi svih Vasojevića. Prema drugoj, Andrijevica, mala varošica smještena između obronaka Komova i rijeke Lima ime je dobila po Miroslavljevom sinu Andriji Nemanjiću (1250.godine) koji je sagradio manastir  na Dobroj rijeci, kasnije nazvanoj Zlorečica na Gracu, utvrđenju koje je štitilo današnje Božice, gdje je jedno vrijeme i stolovao.

MOJKOVAC

Predanje govori da je naziv Mojkovac nastao spajanjem riječi ”moj kovani novac” koje je, opet po predanju, izgovorio kralj Uroš I prilikom kovanja novca u rudniku Brskovo. Postoje i druga tumačenja o porijeklu ovog naziva, kao što je ono da je riječ Mojkovac izvedena od ličnog imena Mojko odnosno prezimena Mojković. Sam lokalitet na kojem će se razviti današnje gradsko jezgro Mojkovca ranije je nosio naziv Požar.

Ukoliko i vi znate neku legendu o nastanku grada ili mjesta gdje živite javite nam se rado ćemo je objaviti.