Boka Kotorska, ili jednostavno samo Boka, je najveći zaliv Jadranskog mora, smješten na samom sjeveru primorskog dijela Crne Gore. Uz samu obalu nanizani su jedan do drugog gradići u čijem se zaleđu izdižu visoke krševite planine, kao čuvari hiljadama godina duge istorije, u koju je utkan duh mnogih civilizacija koje su vladale ovim prostorima. Boka poznata kao zaliv poznatih moreplovaca, drevnih gradova, svetaca, u jednom periodu bila je poznata i po svili. U nastavku prenosimo tekst Maša Čekića koji je objavljen na portalu Radio Tivta 2013.godine.
U drugoj polovini XIX vijeka, ugledni bokeški sveštenik Lazar Ercegović bio je veliki protivnik odlaska mladića i djevojaka iz Boke Kotorske „trbuhom za kruhom“. Često je govorio da nigdje nema kruha i sunca kao u zavičaju gdje samo „u bokeljskim murvama ima toliko zakopanog blaga“. A blago popa Lazara bio je uzgoj svilene bube!
Tokom cijelog XIX vijeka Boka Kotorska je jedan od poznatijih evropskih svilarskih krajeva, a od ukupne količine čaura svilene bube na istočnoj obali Jadrana, u tadašnjoj austrougarskoj pokrajini Dalmaciji, polovina se proizvodila u Boki .
Iz ovog dijela carevine svila se izvozila već prvih godina XIX vijeka, istina u malim količinama – kazuju tadašnje statističke knjige. To govori da je prizvodnju svile odnosno proizvodnju čahura svilene bube Austrija zatekla u Boki .
Bokelji su veliki zaljubljenici u svilu pa su im mnogi odjevni i ukrasni predmeti narodnog ženskog i muškog odijela od svile: od maramice do traverse i muškog pojasa .I čuveni šal kojim su se Bokeljke skrivale od muških pogleda, bio je od svile. Na tržištu Boke znalo je biti 16 vrsta svilenih tkanina!
Svilarstvo, kao dio savremene privrede, u Austro-ugarskoj dobija na značaju tridesetih godina XIX vijeka kada Vlada raspisuje godišnju nagradu za najboljeg uzgajivača stabala murvi – neophodnih za uzgoj svilene bube koje se hrane lišćem murve.
Već 1829. godine u Zadru se osniva svilarska radionica, a nepune dvije godine kasnije i u Kotoru. Tada se u zadarskoj radionici organizuje obuka za djevojke koje će raditi u postojećim i budućim svilarskim radionicama u Dalmaciji. Među njima su i djevojke iz Boke Kotorske.
Kada počinje priča o bokeškom svilarstvu za sada ne znamo, ali je u knjigu Uprave grada Kotora, 17.oktobra 1333 godine zabilježeno ime kotorske sviloprele Dobroslave. Možemo pretpostaviti da se svilena buba već tada gajila i u okolinu Kotora. Zna se za uvoz čahura iz Skadra i nekih drugih krajeva.
Sredinom XVI vijeka mletačke vlasti naređuju sječu stabala murve, a time i prekid u uzgoju svilene bube, u svim krajevima Republike na istočnoj obali Jadrana pa time i u Boki Kotorskoj. Razlozi ove drastične mjere su ekonomske prirode, bolje raći zaštita monopola u proizvodnji svile na području Venecije. Murva se ponovo sadi tokom XVII vijeka i Boka se vraća svilarstvu, a čahure uglavnom završavaju u venecijanskim manufakturama odakle se u Boku vraćaju metri skupe svile.
Tokom XIX vijeka sadnji murve doprinose mjere austrijske Vlade koja obezbjeđuje besplatne sadnice, a uzgoj podstiče i drugim akcijama. Tako je zabilježeno da je u Boki 1870. posađeno više od 70.000 stabala murvi. Tada se otvaraju i svilarske stanice koje nadziru proizvodnju svile (1871. u Kotoru), a u mnogim školama uvodi se posebna nastava o svilarstvu i uzgoju svilene bube.
Boka Kotorska je već veliki proizvođač čahura svilene bube ali i svile koja se proizvodi u više radionica. Mada ima kontradiktornih podataka u stručnim radovima i zvaničnoj tadašnjoj statistici, ipak se može tvrditi da je sredinom XIX vijeka Boka evropski svilarski centar .
U Kotoru godine 1834 djeluje 7 predionica, a u Herceg Novom radi šest. Prema drugim podacima, U Boki Kotorskoj i Budvi te godine radi 136 tekstilnih manufaktura (? !).
Četrdesetih godina XIX vijeka otvorene su dvije savremene tvornice svile, obje na Prčanj u vlasništvu braće Sbutega i braće Milin. Zajedno su imale 26 peći i najsavremeniju opremu iz Italije pa su vlasnici brzo stekli monopol u proizvodnji svile i otkupu čauhura . U njima je radila domaća, uglavnom ženska radna snaga, ali i stručnjaci iz Furlanije. U Boki je registrovano 630 proizvođača čahura svile među kojima je jedan od najpoznatijih Lastovljanin Vuko Tripković. Svilena buba gaji se u svim dijelovima Boke Kotorske pa je sedamdesetih godina XIX vijeka u svilarstvu angažovano 6.000 porodica. Rekord u proizvodnji zabilježen je 1861 godine kada je proizvedeno 29.453 funti ili 16.500 kilograma svilenih čahura.
Prčanj je gotovo 60 godina bio svilarski centar, a po zatvaranju fabrika u tom mjestu, otvoreno je desetak manjih u Kotoru i Herceg Novom. Uz početak Prvog svjetskog rata otkrivaju se sintetične niti koje, zbog jeftine proizvodnje, ugrožavaju svilarstvo koje polako nestaje i pored više akcija državnih organa da se nastavi.
Još se po neko bavio uzgojem sve do pedesetih godina XX vijeka kada bokeško svilarstvo definitivno odlazi u prošlost.