Cetinje Prijestonica Crne Gore moglo bi se reći da predstavlja sam po sebi grad istorije i grad muzej. Mjesto odakle se upravljalo državom, mjesto velikih istorijskih odluka i događaja. Predstavljamo vam Biljardu, bivšu rezidenciju Petra II Petrovica Njegoša, sagrađenu prema planu Jakova Ozereckovskog 1838. godine, predstavlja mjesto gdje posjetilac može na pravi način osjetiti vrijeme, okolnosti i uslove u kojima je veliki crnogorski svjetovni i duhovni vladar, poeta i filozof, stvarao svoja najznačajnija djela. Rezidencija je dobila po bilijaru koji je Njegoš donio iz Beča – bio je to prvi i tada jedini bilijar u Crnoj Gori.

Dok intenzivno uči francuski i obrazuje se, Njegoš počinje zidanje prvog dvorca u Crnoj Gori – Biljarde, mjesta gdje će zasjedati crnogorski Senat i gdje će vladika primati strane izaslanike. Ruski pukovnik Ozereckovski bio je prvi arhitekt ovog zdanja koje je, prema rečima Fridriha Oreškovića, počelo da se zida u jesen 1837. godine, a bilo je dovršeno iduće godine, o čemu svjedoče izveštaji brojnih putopisaca i Njegoševih stranih posjetilaca.

U Biljardi su se nalazili Senat i perjanici, narodna kuhinja, biblioteka i kancelarija. Zgrada je 72 metra dugačka i 5,5 metara široka, s 25 odaja – 11 u prizemlju i 14 na spratu. U centralnoj sobi, po kojoj je cela zgrada dobila ime, Njegoš je namjestio sto za bilijar. Ovde se odvijao najvažniji deo političkog života Crne Gore. Tu je primao strance i glavare, sjedeo s njima i razgovarao. Pored ove sobe nalazio se Njegošev radni kabinet, sa bibliotekom koja je brojala nekoliko hiljada naslova, mahom knjiga na ruskom i francuskom jeziku, koje je čitao ili su mu drugi čitali. Tu je bila i njegova spavaća soba koja je, prema opisima engleskih putopisaca, više ličila na šator nekog hajdučkog vođe nego na sobu duhovnika. Na zidu je visilo oružje, ratni trofeji, a namještaj je bio skroman.

Njegoš je volio da igra bilijar i polako je uvodio svoje Crnogorce u neke običaje evropskog života i evropske kulture.  Izgradnja Biljarde je od posebne važnosti za Crnu Goru i Cetinje, koje od tog vremena dobija status posebnog političkog središta Crne Gore.

Tokom čitavog jednog vijeka Crnogorci su ljubomorno čuvali Njegoševu zaostavštinu, da bi 1951. godine, u obnovljenoj vladicinoj rezidenciji, otvorili memorijalni muzej.
Sprat su činili : “Oružnica”, Vladičina spavaća soba, Vladičina radna soba, soba sa Bilijarom, “Narodna kancelarija”, spavaća soba Njegoševog sekretara, soba namijenjena senatorima i strancima. U prizemlju su se nalazile: Vladičina kuhinja, trpezarija sa odžaklijom, prostorija za poslugu i magacin, trpezarija i “narodna kužina”.

U našoj naučnoj literaturi, još uvijek nema detaljnog i potpunog opisa unutrašnjosti Biljarde. Postoje, do duše samo fragmentarno, iz čega se može naslutiti izgled enterijera. Zidovi su bili ukrašeni oružjem, kao i portretima značajnih ljudi koje je Njegoš cijenio: ruskih careva Petra velikog i Nikole I, Napoleona, Fridriha Saksonskog, Karadorda i Bajrona.
Bilijar, po kome rezidencija dobija ime, bio je smješten u glavnoj sobi,  koja će, vremenom, postati mjesto donošenja važnih odluka. U Oružnici ili “komornikovoj odaji” pored karakteristicnih primjeraka oružja, topova “krnja” i “zelenka” i portreta Njegoševih savremenika – Kenja Jankovića koji je osvojio Žabljak i Njegoševog pratioca, serdara Ðuka Sredanovića, izložena je poklon zbirka oružja povodom otvaranja memorijalnog muzeja u Biljardi i stogodišnjice od smrti Petra II Petrovica Njegoša (1851 – 1951).

Senatorska dvorana odnosno Bilijarska sala je jedna od najznačajnih prostorija u rezidenciji. Tu se odvijao društveni i državni život slobodnog dijela Crne Gore. Pored bilijarskog stola, u vitrini je izložena vladičina fotelja kupljena u Veneciji. Nogari su joj naknadno prepravljeni i podignuti za 16 santimetarakako bi visina stolice odgovarala Njegoševom stasu . Mjesto na centralnom zidu zauzima Njegošev portret u narodnoj nošnji, rad bečkog slikara Johana Besa 1847.godine . Takođe su izloženi portreti knjaza Danila, Njegoševog nasljednika na crnogorskom prijestolu, kralja Nikole, velikog vojvode Mirka zatim Njegošev testament, zastave, jatagani, puške, ledenice …

Radna soba sa bibliotekom od hiljadu naslova i danas zadivljuje posjetioce. Veliki broj knjiga vladika Petar II je intenzivno koristio na devet klasičnih i živih jezika. Upravo tako široka paleta sadržaja i ličnih interesovanja Njegoša svrstavaju u red najobrazovanijih ljudi svoga doba.Tome poseban akcenat daju Njegoševa djela – originalni rukopis Gorskog vijenca i “Noć skuplja vijeka”, jedna od najljepših ljubavnih pjesama ikada ispjevanih na našim prostorima. Izložen je i prevod Lamartinove “himne noći”, Njegoševa bilježnica, zlatno pero i divit. Portret Puškina, Njegoševo naoružanje i licni predmeti, dopunjavaju ovu istorijsku priču.

U spavaćoj sobi mogu se vidjeti reprezentativni primjerci zanatskog oružja, vladičin ornat, stolica za odmaranje, dio originalnog namještaja, portret mladog vladike, rad slovenačkog slikara Josipa Tominca (1833 god.) . Posebno mjesto zauzimaju originali Njegoševih vladičanskih diploma.

 U jednoj od vitrina izložen je otisak “Peruna” u vosku, novčane jedinice koju je Petar II Petrović imao namjeru da uvede kao regularnu crnogorsku monetu.
Na zidovima su i svjedočanstva Njegoševih zalaganja na polju kulture i obrazovanja  – stranice bukvara koji je štampan za potrebe prvih osnovaca, prvi crnogorski kalendar “Grlica”…
U “sobi državnosti” pored ostalog, nalaze se mape razgraničenja. Na onoj iz 1839. godine Crna Gora se vidi kao jedina slobodna teritorija na Balkanu, kojeg dijele velike imperije – Turska i Austrougarska.
U uglu je izložena Njegoševa fiskalna kasa, kao simbol prvog pokušaja regulisanja državnih finansija i poreskog sistema u Crnoj Gori. U vrijeme njegove vladavine formiran je senat kao organ centralne vlasti, a ustanovljeni su i organi lokalne vlasti, tako da tu možete vidjeti i odjeću perjanika i gvardije.

Muzejski materijal nije sistematizovan u zbirke. Većina izloženih predmeta pripada dugim muzejima koji ulaze u sastav Narodnog muzeja na Cetinju. U stalnoj postavci su Njegoševi lični predmeti, rukopisi, knjige, bogata biblioteka, novac i oružje. Originalni rukopisi kao i pero kojim je pisao dio su izložbene postavke. Pored oružja i odeždi koje je Njegoš koristio izloženi su i njegovi portreti koje su radili slikari iz više evropskih zemalja.

Cijene ulaznica: odrasli 3 eura, djeca 1.5 euro.